10 сыл дьон олоун быыыырга
Олоххо араас ыксаллаах, дьон доруобуйатыгар кутталлаах быыы-майгы скээтэинэ, дэ-оол тбэлтэтэ, быылаан таыстаына, эбэтэр айыла алдьатыылаах кн утары турунар, члгэр тэриигэ кыттыар анал сулууспа — Ньурбатааы крдр-быыыыр этэрээт, Саха рспблкэтин быыыыр сулууспата быйыл лэлээбитэ 10 сыл буолла.
Ньурбатааы крдр-быыыыр этэрээт рспблкээ 11 подразделениелар ортолоругар басты сулууспанан биллэр. 2023 уонна 2024 сыл тмгнэн «Лучший отряд по Республике Саха (Якутия)» буолбуттара дааны элбэи этэр.
Ньурбатааы этэрээт салайааччыта Афанасий Романович Ноев лэ-хамнас туунан кэпсээтэ:
— Кылгастык история быыын сэгэттэххэ, 2015 сыл олунньу 10 к. рспблкэ Баылыга Е.А.Борисов Бл блх улуустарыгар быыыыр подразделениены аарга сорудахтаабыта. Ити сыл олунньу 27 кнгэр ээ Блгэ уонна Ньурбаа Блтээи крдр-быыыыр этэрээт тэриллэрин туунан бирикээс тахсыбыта. Мин саа тэриллибит этэрээккэ спасатель дуоунаыгар ылыллыбытым уонна Бл этэрээтин Ньурбатааы филиалын старшайынан ананан лэбин саалаабытым.
Ахсынньы саатыгар улуус дьаалтата саа тэрилтээ Ст.Васильев уулуссаа турар арочнай гараж дьиэтин анаабыта. Ол дьиэни оостон, 2016 сыл балаан ыйын 9 кнгэр Ньурбатааы подразделение базата рлээх быыыга аыллан, кн бгнгэр диэри онно олохсуйан лэлии олоробут.
Бастакы крдр лэбит 2015 сыл сэтинньитигэр Ньурба таыгар олохтоох кии спптн крднтэн сааламмыта. 4-с сууккатыгар Кндээдэттэн 50 км сиргэ тайаттан булбуппут.
Бастаан саалыырбытыгар Ньурба, Сунтаар, Ленскэй, Мииринэй, лн улуустарын хабан лэлиирбит. Онон эрэ муурдаммакка, Бл блх улуустарынан, Орто Халыманан, Амманан ыырык киирдэ дааны барарбыт. Бл улууугар ракета тобохторун крдэ 2 сыл бараммыт лэлээн турардаахпыт.
Улуус дьаалтата бастакы сылбытыгар техниканан кмлсптэ: УАЗ массыына, мотуордаах тыы, гусеницалаах снегоболотоход уо.д.а. наадалаах тэриллэри ылан биэрэн улахан йбл буолбута.
2020 сыллаахха Ньурбатааы подразделение туспа этэрээт быыытынан тэриллибитэ. Саа техника уонна оборудование анаммыта. Хас да сыл буолан баран эбии штат крллбтэ. Билигин онон 10 быыааччы лэлиир.
10 сыл устата Ньурба быыааччылара барыта 1485 крдр-быыыыр лэни ыыттылар, аварийнай-быыыыр уо.д.а. суал кмн оордулар, рэхтээини уонна куттал суох буолуутун хааччыйыыга аналлаах араас тэрээиннэри ыытабыт, рейдээ тахсабыт. Дьаархан оскуолатын базатыгар «Спасатель» профильнай кылаас аыллан лэлээн эрэр, онно бииги лэиттэрбит рэх ыыталлар.
Бу сылларга уопсайа 268 киини быыаатыбыт, куттала суох сиргэ тааардыбыт. Хомойуох иин, 56 кии лгэ булулунна, 17 кии сураа суох сттэ.
Срн боломтобутун араас быылааннарга тутатына барарга бэлэм буоларга уурабыт. Кэнники кэмэ ууга быылаан тбэлтэтэ элбээбитинэн водолазнай станцияны лэлэтии наадата уулуччу суолталаммыта. Бииги этэрээт лэлиэиттэн маннык станция аыллыытын туруорсубуппут.
Бу ааан эрэр 2025 сылга этэрээт инники сайдыытыгар биир срн кэрдиис кэмэ сааланна — олунньуга Ньурбатааы крдр-быыыыр этэрээт базатыгар 4 киилээх водолазнай станция аылларын туунан сблэиигэ илии баттаммыта. Улуус дьаалтата аналлаах тэриллэри сороун атыылаан биэрбитэ, С быыыыр сулууспата 3 лэиппитин 4 разрядтаах водолазтарга рэппитэ, тиийбэт тэриллэринэн хааччыйбыта.
Билигин этэрээт рспблкэ араа ттгэр нэилиэнньээ суал кмн, водолаз лэтин оорорго бэлэм буолла. Бэйэбитин бэйэбит толору дьаанарбытыгар станцияа водолаз-руководитель спусков (6 разрядтаах) наада. Билиитэ ити лэни Дьокуускайтан исписэлиис оорор.
Ити курдук Ньурбатааы быыыыр этэрээт лэтин хайысхата кэээн бу сыллар тухары бэйэтин аналын чиэстээхтик толорон лэлии-хамсыы сылдьар — нэилиэнньэ ыырыытынан, бааартан саалаан халаан уутун кэмигэр, суолга дэтэн айылаа тахсар быылааннарга тиийэ. Кинилэр срн сыаллара биир — дьон олоун быыааын, бастакы кмн ооруу уонна кутталлаах сирдэртэн тааарыы.
Ыксал тирээтэинэ дурда-хахха буолар, алдьархайы халбарытар, бииги эрэнэр, кмскэл крдр саамай хорсун санаалаах, ыксаллаах быыыга бэйэлэрин харыстаммакка, олохторугар кутталы аахсыбакка эмсээлээбиттэргэ км ооро тиэтэйэр лэлээх быыааччыларбытын блйгтнэн ээрдэлиибит. Нус-хас олоу, этээ буолууну, ыксаллаах быыы-майгы тбэлтэтэ аыйыырыгар баарабыт.
Лариса ДОРОФЕЕВА, "Огни Нюрбы"
